Financial planning & Analysis (FP&A) عبارت است از تحلیلگری و برنامه‌ریزی مالی که مجموعهای از برنامه‌ریزی‌ها، پیش‌بینی‌ها، بودجهبندیها و فعالیت‌های تحلیلی که از تصمیمات تجاری حیاتی و سلامت مالی شرکت پشتیبانی می‌کند.
در واقع، FP&A یک عملکرد شرکتی است که داده‌ها و اطلاعات مالی مورد استفاده برای تصمیم‌گیری استراتژیک و حل مسئله را مدیریت، درک و تفسیر می‌کند.
نقش FP&A حرفه‌ای در دنیای امروزی چیست؟
۱. اطمینان حاصل می‌کند که مدیران و رهبران واحدهای تجاری داده‌های مورد نیاز برای تصمیم‌گیری، رشد و هماهنگی با تغییرات را دارند.
۲. از طریق تکیه بر شواهد و خلق بینش‌های عملی، قرار گرفتن در معرض خطر را کاهش داده و از فرصت‌ها استفاده می‌نماید.
۳. فرصت‌های جدیدی را برای تحقق اثربخشی، کارایی و بهبود عملکرد شناسایی می‌کند.
ابزارهای FP&A می‌توانند در امور زیر به متخصصان امور مالی کمک کنند:
- ارائه تحلیل و مشاوره مالی سریع و دقیق به رهبران کسب و کار
- پیش‌بینی تأثیر تصمیمات بالقوه بر جریانات نقدی و سودآوری
- نظارت و ارزیابی سلامت مالی و سرمایه‌گذاری کلی شرکت
- خلق و اجرای مدل‌هایی جهت پیش‌بینی‌های مالی دقیق برای شرکت
- ایجاد برنامه‌های مالی همه جانبه، چابک و یکپارچه
- همکاری با بخش‌های مختلف سازمان و تهیه و تجمیع بودجه
- نظارت بر عملکرد و اطمینان از هماهنگی بین استراتژی‌های طرح شده برای شرکت و نحوه اجرای این استراتژی‌ها
- شناسایی و ارزیابی فرصت‌ها و ریسک‌های درآمدی جدید برای شرکت
- و....
مراحل اساسی در فرآیند FP&A
فرآیند FP&A یک چرخه پیوسته از جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل داده‌ها است. زمانی که تصمیم کسب و کارها این است که رشد کنند، به بازارهای جدید ورود کنند و گسترش پیدا کنند، نوسانات بازار و تغییرات سریع آن، این روند را پیچیده‌تر و کندتر می‌کنند. بایستی داده‌های بیشتری جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل شوند – به همین دلیل است که بسیاری از شرکت‌های بزرگ و متوسط بخش‌های اختصاصی FP&A را در قسمت مالی شرکت خود تشکیل داده‌اند. فرآیند FP&A در هسته خود شامل چهار مرحله اساسی به شرح ذیل می‌باشد:
1. جمع‌آوری و تلفیق داده‌ها
اولین مرحله در فرآیند FP&A شامل جمع‌آوری داده‌های مالی و عملیاتی از سیستم‌های ERP، انبارهای داده و سایر منابع درون شرکت، می‌باشد. علاوه بر این، داده‌های خارج از شرکت، مانند اطلاعات اقتصادی و بازار مربوطه، نیز ممکن است به مقتضای شرایط جمع‌آوری شوند.
هنگامی که تمام داده‌های لازمه جمع‌آوری شد، باید ادغام، استاندارد و تأیید شود. برنامه‌ها، پیش‌بینی‌ها، بودجه‌ها و تحلیل‌های دقیق، همگی به کیفیت و کامل بودن داده‌هایی که مورد استفاده قرار می‌گیرند، بستگی دارد. بنابراین، این مرحله کاملاً ضروری و مهم است. همچنین، لازم به ذکر است که این مرحله بسیار وقت‌گیر است، بنابراین کسب و کارها اکنون به راه‌حل‌های مبتنی بر هوش مصنوعی روی آورده‌اند که می‌تواند بسیاری از این وظایف را خودکارسازی کند.
2. برنامه‌ریزی و پیش‌بینی
در این مرحله، تحلیلگران FP&A از داده‌های جمع‌آوری و آماده شده در مرحله قبل، برای پیش‌بینی‌های مالی استفاده می‌کنند، پیش‌بینی می‌کنند که کسب‌وکار در آینده چگونه عمل خواهد نمود و آیا در جهت درست پیش خواهد رفت یا خیر. پیش‌بینی‌های مالی شامل پیش‌بینی فروش، پیش‌بینی جریانات نقدی و غیره می‌باشد. همچنین از مدل‌های پیش‌بینی مالی برای آزمایش شرایط و سناریوهای مختلف، شبیه‌سازی تأثیر متغیرهای مختلف و تعیین بهترین واکنش و عملکرد در جهت ایجاد نتایج مناسب، استفاده می‌شود.
متداول ترین روش‌های برنامه‌ریزی مالی عبارتند از:
برنامه‌ریزی پیش‌بینی کننده: از طریق برنامه‌ریزی پیش‌بینی کننده، متخصصان FP&A مدلی را بر اساس مجموعه داده‌های مربوط به عملکرد گذشته ایجاد می‌کنند. سپس این مدل پیش‌بینی، مبنایی برای پیش‌بینی عملکرد آینده خواهد بود. تجزیه و تحلیل پیش‌بینی‌کننده، از ابزارهایی مانند هوش مصنوعی و یادگیری ماشین جهت تقویت برنامه‌ریزی استفاده می‌نماید. به عنوان مثالRoche، یک شرکت چندملیتی مراقبت‌های بهداشتی که در سراسر جهان فعالیت می‌کند. این شرکت از برنامه‌ریزی پیش‌بینی‌کننده برای ساده‌سازی و تسریع فرآیند پیش‌بینی مالی خود و کمک به هدایت توسعه دارویی نوآورانه شرکت استفاده می‌کند.
برنامه‌ریزی مبتنی بر محرك: در برنامه‌ریزی مبتنی بر محرک، تحلیلگران FP&A، محرک‌های کلیدی کسب‌وکار یک شرکت را شناسایی می‌کنند (مهمترین مواردی که برای موفقیت آن شرکت هستند)، سپس مجموعهای از برنامه‌ها را تنظیم می‌کنند که این برنامه‌ها به‌طور ریاضی نشان می‌دهند که انواع محرک‌های یک کسب‌وکار چه عواملی هستند و آن کسب‌وکار تحت تأثیر چه متغیرهایی قرار می‌گیرد و بایستی چه عملکردی در برابر آن‌ها داشته باشد.
برنامه‌ریزی چند سناریویی: برنامه‌ریزی و تحلیل سناریو، یکی از روش‌های برنامه‌ریزی است که امروزه به طور فزاینده‌ای توسط مشاغل مورد استفاده قرار می‌گیرد. در برنامه‌ریزی چند سناریویی، تحلیلگران در مورد آنچه که ممکن است در آینده اتفاق بیفتد، مفروضاتی را مطرح می‌کنند. آن‌ها عواقب را پیش بینی کرده و سپس برنامه‌ای برای پاسخ به هر سناریوی قابل قبول، تنظیم می‌کنند.
این مدل‌ها و پیش‌بینی‌های مالی برای خلق برنامه‌های مالی و عملیاتی مورد نیاز جهت دستیابی به اهداف استراتژیک فراگیر مانند کسب درآمد خالص کوتاه مدت و بلند مدت موردقبول و مطابق با انتظارات ذینفعان و مدیران، استفاده می‌شوند.
البته، همکاری بین بخش‌های مختلف یک شرکت، برای همه انواع برنامه‌ریزی حیاتی است و باعث می‌شود تا اطمینان حاصل شود که برنامه‌ریزی‌های انجام شده، همه داده‌ها، متغیرها و تخصص‌ها را در نظر می‌گیرند و به افزایش دقت و تعامل در کل عملیات شرکت کمک می‌کند. همکاری، اعتبار بیشتری را برای برنامه‌ها به ارمغان می‌آورد و باعث می‌شود تا کسب‌وکار بتواند همانند یک ماشین روغن‌کاری شده، با انرژی بالا و راحت، رو به جلو حرکت کند.
3. بودجه‌بندی
در مرحله بودجه‌بندی، متخصصان FP&A هزینه‌های موردنیاز برای اجرای استراتژی‌ها و طرح‌های شرکت را بر اساس درآمد حاصل از برنامه‌ریزی‌های استراتژیک انجام شده حاصل از مرحله قبل، برآورد می‌کنند. سپس آن‌ها یک بودجه هزینه‌ای و همچنین درآمد و جریان نقدی که از هر بخش شرکت انتظار می‌رود، به هر بخش تخصیص می‌دهند.
بودجه شرکت معمولاً سالانه ایجاد می‌شود و با تغییر شرایط مالی، به‌روزرسانی‌ها هر سه ماه یکبار انجام می‌شود. با این حال، برای مقابله بهتر با شرایط نوسان بازار، بسیاری از کسب و کارها در حال حاضر چرخه‌های بودجه‌ریزی مستمری را اتخاذ کرده‌اند. برخی از سازمان‌ها نیز بودجه‌بندی مبتنی بر صفر را اتخاذ کرده‌اند، که با ارزیابی مستمر اینکه کدام یک از هزینه‌ها ضروری هستند و کدام دسته از هزینه‌ها غیر ضروری می‌باشند، از هجوم هزینه‌های بیش از حد و بدون ارزش افزوده جلوگیری می‌کنند.
4. نظارت بر عملکرد و تجزیه و تحلیل
تیم‌های FP&A برای مشاوره به کسب‌وکار و کمک در فرآیند تصمیم‌گیری، داده‌های مالی را تجزیه و تحلیل می‌کنند و عملکرد شرکت، از جمله فروش، هزینه‌ها، سود، سرمایه در گردش، جریانات نقدی، و سایر شاخص‌های کلیدی عملکرد را، به طور مداوم مورد بررسی قرار می‌دهند. آن‌ها به پرسش‌ها پاسخ می‌دهند و اعداد را به صورت یک داستان، ترجمه کرده و به تصویر می‌کشند تا به تصمیم‌گیرندگان کمک کنند تا موقعیت کنونی شرکت را به صورت بهتر و کامل‌تر درک کرده و اقدامات سنجیده و لازمه را در اسرع وقت انجام دهند.
تحلیلگران FP&A همچنین گزارش‌های مربوط به مصورسازی داده‌ها را به طور منظم تولید می‌کنند و فعالیت‌هایی مانند تجزیه و تحلیل سودآوری را انجام می‌دهند، که این تجزیه و تحلیل شامل پیش‌بینی‌های سود آینده است و می‌تواند به سؤالاتی مانند «کدام محصولات و خدمات در سال آینده و اکنون سودآورتر خواهد بود؟» یا «آیا باید تولید را برون سپاری کنیم یا آن را در داخل نگه داریم؟»، پاسخ دهد.
راه‌حل‌ها و فناوری‌های مدرن FP&A
FP&A اولویت اصلی مدیران مالی و رهبران مالی از سال 2020 به بعد بوده است و به راحتی می‌توان دلیل آن را فهمید. اتوماسیون، هوش مصنوعی و محاسبات و راه‌حل‌های مبتنی بر ابر، بازی را تغییر می‌دهند و خواهند داد، برنامه‌ریزی‌ها، بودجهبندیها و پیش‌بینی‌ها را دقیق‌تر و تحلیل‌های مالی را قوی‌تر می‌سازند. شرکت‌هایی که از این فناوری‌ها در فعالیت‌های FP&A خود استفاده می‌کنند، مزیت رقابتی باور نکردنی نسبت به رقبای خود دارند.
راه‌حل‌های مبتنی بر ابر، فرصت‌های زیادی را در اختیار قرار می‌دهند. آن‌ها می‌توانند به کلان داده‌ها متصل شوند، از هر جایی می‌توان به آن‌ها دسترسی پیدا کرد یا به عبارت دیگر برای دسترسی به داده‌ها، امکانات و محاسبات ابری، محدودیت مکانی و زمانی وجود ندارد، مقرون به صرفه بوده و همچنین، از امنیت بالاتری نیز جهت ذخیره‌سازی داده‌ها، نسبت به روش‌های سنتی برخوردارند.
هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی: ابزارهای برنامه‌ریزی مالی و تجزیه و تحلیل که از طریق هوش مصنوعی و یادگیری ماشین فراهم می‌شوند، برای تحلیلگران FP&A بسیار سودمند هستند. آن‌ها نه تنها می‌توانند به کاربران کمک کنند تا داده های با احجام بالا را از به صورت دقیق تجزیه و تحلیل کنند، بلکه می‌توانند روندها، الگوها، همبستگی‌ها و بینش‌هایی را نیز کشف کنند که در غیر این صورت ممکن است مورد توجه قرار نگیرند.
هوش مصنوعی و یادگیری ماشین به طور چشمگیری دقت پیش‌بینی‌های مالی را بهبود می‌بخشند و به علاوه تحلیل‌های پیش‌بینی‌کننده، گزارشات دلخواه و برنامه‌ریزی چند سناریویی را افزایش می‌دهند. به عنوان مثال، در حالی که شرکت Gelsenwasser قبلاً به برنامه‌ریزی چابک و بی‌درنگ در فروش دست یافته است، این شرکت قصد دارد با استفاده از پلتفرم جدید هوش مصنوعی، قابلیت‌ها و مزایای برنامه‌ریزی‌های خود را بیش از پیش افزایش دهد.
اتوماسیون رباتیک فرآیند: تحلیلگران FP&A معمولاً زمان زیادی را صرف منبع‌یابی، جمع‌آوری و قالب‌بندی داده‌ها می‌کنند. RPA (اتوماسیون رباتیک فرآیند) از طریق هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی، بسیاری از این کارهای دستی را خودکار می‌کند و سرعت پردازش را افزایش داده و رخداد خطاها را در طول مسیر کاهش می‌دهد. همچنین می‌تواند تجزیه و تحلیل، پیش‌بینی، مدل‌سازی پیش‌بینی‌کننده و تولید گزارشات را خودکار کند و اعضای تیم را از انجام کارهای روتین آزاد کند تا تمرکز خود را به کارهایی با ارزش افزوده بالاتر، مانند تفسیر نتایج و مشاوره کسب‌وکار تغییر دهند.
آینده FP&A
در چند سال گذشته، از اختلالات زنجیره تامین گرفته تا عدم اطمینان اقتصادی و سیاسی، این نکته را به ما یادآور شده است که تنها چیزی که می‌توانیم از آن مطمئن باشیم این است که باید تغییرات اساسی در کسب و کار خود برای ادامه حیات، داشته باشیم. برای رویارویی با این چالش‌ها، دپارتمان‌های مالی امروزی باید به اطلاعات مناسب و داده‌های مناسب دسترسی داشته باشند و آن‌ها را در زمان مناسب دریافت و پردازش کنند و اقدامات لازمه را پیشنهاد دهند.
کسب‌وکارهای مدرن سرتاسر دنیا، برای پیاده‌سازی ابزارها و راه‌حل‌های هوشمند FP&A، با استفاده از هوش مصنوعی و تجزیه و تحلیل‌های پیشرفته، عجله دارند و سعی می‌کنند در این زمینه پیشتاز باشند. بینش‌های عملی مبتنی بر داده، در زمان واقعی به رهبران مالی و کسب‌وکار امروز کمک می‌کنند تا فرآیندهای خود را خودکار و ساده کنند و تصمیم‌های آگاهانه‌تر و دقیق‌تری اتخاذ نموده و خود را برای آینده‌ای با برنامه‌ریزی مستقل‌تر و نزدیک‌تر به واقعیت حال حاضر سازمان، آماده کنند.
همانطور که دنیای تجارت سریع‌‌تر و رقابتی‌تر می‌شود، شرکت‌ها به توانایی پیش‌بینی با سرعت و دقت بالاتر نیاز دارند. آن‌ها باید بتوانند با بودجه‌های کمتر کار را جلو ببرند و راه‌های جدید و خلاقانه‌ای برای افزایش سودآوری، انعطاف‌پذیری و تداوم کسب و کار بیابند.
در سرتاسر جهان، بهترین رهبران مالی سخت تلاش می‌کنند تا موانع پذیرش فناوری را از بین ببرند و همچنین طراحی و اجرای استراتژی‌های دقیق و کارا برای حرکت مطمئن و قدرتمند شرکت به سمت آینده را، از طریق ابزارهای مختلف FP&A یا همان برنامه‌ریزی و تحلیلگری مالی، ممکن سازند.
دوره تخصصی یکساله برنامه‌ریزی و تحلیلگری مالی FP&A