با گذشت زمان، تغییرات عمده‌ای در کسب و کارها و همچنین ساختارهای اقتصادی رخ داده است که در نتیجه این تغییرات، دغدغه‌های مهمی برای صاحبان کسب و کارها ایجاد شده است.
امروزه راه اندازی و همچنین مدیریت یک کسب و کار، دشواری‌های خاص خود را داشته و موفقیت در آن کسب و کار و حرکت رو به جلو، آگاهی از موضوعات مهمی را می‌طلبد.
کسب و کارهایی که تا همین چند سال پیش، مهم‌ترین هدف آن‌ها، تولید و عرضه محصولات و خدمات به مشتریان خویش بود، امروزه با قوانین پیچیده مالیاتی سر و کار دارند که در بسیاری از مواقع از این قوانین آگاهی لازم را نداشته و این باعث اعمال جریمه‌های سنگین برای آن‌ها و در نتیجه تحمل هزینه‌های غیرقابل جبران می‌شود.
این دشواری‌ها، آن‌ها را به سمت استفاده از خدمات متخصصان حوزه‌های مربوطه سوق می‌دهد. چرا که عصر امروز، عصر تخصص است و برای حل و فصل هر مشکلی می‌توان از متخصصین هر حوزه استفاده کرده و در نتیجه به بهترین نحو کسب و کار خود را اداره کرد.
مالیات و انواع موضوعات مرتبط با آن، از جمله موارد مهمی می‌باشند که تمامی کسب و کارها از شرکت‌های کوچک گرفته تا کمپانی‌های بزرگ و پیشرفته با آن سر و کار دارند. در این مقاله قصد داریم شما را با موضوعی به نام دادرسی مالیاتی آشنا کنیم.
طبق قانون هر شخص حقیقی مقیم ایران نسبت به کلیه درآمدهایی که در ایران یا خارج از ایران تحصیل می‌نماید، هر شخص حقیقی ایرانی مقیم خارج از ایران نسبت به کلیه درآمدهایی که در ایران تحصیل می‌نماید، هر شخص حقوقی ایرانی نسبت به کلیه درآمدهایی که در ایران یا خارج از ایران تحصیل می‌نماید و همه اتباع ایرانی که در ایران درآمد دارند باید نسبت به ارسال اظهارنامه الکترونیکی مالیاتی اقدام کنند.
در سال‌های اخیر که سیستم خود اظهاری برای پرداخت مالیات مؤدیان مالیاتی به کار گرفته شده است، صاحبان کسب و کار بایستی خودشان بر اساس محاسبات صورت گرفته، میزان مالیات پرداختی خود را اظهار نمایند.
در بسیاری از موارد مالیات مشخص شده توسط کارشناسان امور مالیاتی رد شده و مبلغ مالیات دیگری به جای آن تعیین می‌شود.
برگ تشخیص مالیات بر اساس مآخذ صحیح و متکی به دلایل و اطلاعات کافی باید به نحوی تنظیم گردد که کلیه فعالیت‌های مربوط و درآمدهای حاصل از آن به‌طور صریح در آن قید و برای مؤدی روشن باشد.
از آنجایی که ممکن است مبلغ مالیات تعیین شده بسیار زیاد بوده و در نتیجه موجب تحمیل هزینه‌های قابل توجهی برای کسب‌وکارها گردد، بنابراین بعد از ابلاغ برگ تشخیص به مؤدی مالیاتی، تا ۳۰ روز امکان اعتراض برای وی فراهم می‌باشد.
پس از این که برگ تشخیص مالیات به مؤدی ابلاغ می‌شود، در صورت اعتراض مؤدی به مبلغ تعیین شده در آن، فرآیند دادرسی مالیاتی آغاز می‌گردد.
دادرسی مالیاتی فرآیندی است که امکان رسیدگی به آن به وسیله خود شخص حقیقی/حقوقی یا از طریق مشاوران (و یا وکلای) مالیاتی امکان‌پذیر می‌باشد.
لذا تسلط بر قوانین و آیین‌نامه‌های مالیاتی، آشنایی با استانداردهای حسابداری و حسابرسی و همچنین تجربه، از جمله مهم‌ترین ویژگی‌های لازم برای یک مشاور مالیاتی جهت پیگیری فرآیند دادرسی مالیاتی می‌باشد.
همه ما می‌دانیم که قانون، پیچیدگی‌های خاص خود را دارد. گاهی عدم رعایت یک نکته در ظاهر کوچک، باعث تحمیل هزینه‌های سنگین و غیرقابل جبران برای شخص می‌گردد.
و در عوض رعایت این نکات به ظاهر کوچک می‌تواند مسیر و پروسه انجام کار را تا حد زیادی جلو بیندازد. تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی پس از دریافت برگ تشخیص مالیاتی، می‌توانند نسبت به مبالغ مندرج در آن اعتراض نمایند.
اما یک روش بهتر و ساده‌تر استفاده از خدمات مالیاتی مشاوران متخصص در امور مالیاتی است. این اشخاص با تخصص، دانش و تجربه‌ای که در این زمینه دارند، می‌توانند مؤدی را در مسیر درست اعتراض به برگ تشخیص مالیات راهنمایی کرده و این مسیر را برای وی سهل نمایند.
مشاوران مالیاتی افرادی هستند که از پیچیدگی‌های امور مالی و مسائل حقوقی آگاهی داشته و تلاش خود را انجام می‌دهند تا میزان مالیات تعیین شده را تا جای ممکن کاهش دهند.
آن‌ها تجربیات زیادی در زمینه پیگیری پرونده‌های دادرسی مالیاتی داشته و از جزئیات آیین‌نامه مالیاتی و استانداردهای سازمان حسابرسی کاملاً آگاه هستند.
لازم به ذکر است که از نظر قانون لازم نیست که مشاوران یا به عبارت دیگر، وکلای مالیاتی در رشته حقوق تحصیلات داشته و مدرک وکالت اخذ کرده باشند. بلکه این متخصصان می‌توانند با دریافت وکالت‌نامه از طرف صاحبان کسب‌وکار، پرونده‌های مالیاتی آن‌ها را پیگیری کرده و به سرانجام برسانند.
مسئول مربوطه، دلایل و اسناد و مدارک ابراز شده از جانب مؤدی را برای مندرجات برگ تشخیص کافی بداند. که طبیعتاً در این فرض، موضوع به نفع مؤدی و با رد برگ تشخیص فیصله می‌یابد.
مسئول مربوطه، ادعای مؤدی را غیر وارد تشخیص داده و در این صورت مکلف است مراتب را مستدلاً در پشت برگ تشخیص منعکس نموده و پرونده را برای رسیدگی به هیئت حل اختلاف ارجاع دهد.
توافق بین مؤدی و اداره دارایی است، یعنی قانون‌گذار اجازه جرح و تعدیل در میزان مالیات مورد تشخیص را به مقام مسئول اعطا نموده تا در صورت حصول توافق به ماده ۲۳۹ پرونده امر از لحاظ میزان درآمد مشمول مالیات مختومه تلقی گردد.
اولین قدمی که مؤدیان مالیاتی می‌توانند در جهت اعتراض به برگ تشخیص مالیات صادر و ابلاغ شده بردارند، مراجعه به رئیس اداره امور مالیاتی می‌باشد.
طبق قانون مالیات‌های مستقیم، زمانی که برگ تشخیص مالیات صادر شده و به مؤدی ابلاغ می‌گردد، چنانچه وی به محتویات مندرج در آن اعتراضی داشته باشد، می‌تواند ظرف مدت یک ماه از تاریخ ابلاغ آن، شخصاً یا به وسیله وکیل خویش به اداره امور مالیاتی مراجعه کرده و با ارائه اسناد و مدارک، تقاضای رسیدگی مجدد نماید.
مرجع رسیدگی به کلیه اختلاف‌های مالیاتی جز در مواردی که بر اساس مقررات، مرجع دیگری پیش‌بینی شده باشد، هیئت حل اختلاف مالیاتی می‌باشد. هر هیئت حل اختلاف مالیاتی از ۳ نفر به شرح زیر تشکیل شده است:
یک نفر نماینده سازمان امور مالیاتی، یک نفر قاضی اعم از شاغل یا بازنشسته، یک نفر نماینده از اتاق بازرگانی و صنایع و معادن جمهوری اسلامی ایران یا اتاق تعاون یا جامعه حسابداران رسمی ایران یا مجامع حرفه‌ای یا تشکل‌های صنفی یا شورای اسلامی شهر به انتخاب مؤدی در مهلت قانونی.
طبق ماده ۲۴۴ قانون مالیات‌های مستقیم مرجع رسیدگی به کلیه اختلاف‌های مالیاتی جز در اموری که ضمن مقررات این قانون مرجع دیگری پیش بینی شده، هیئت حل اختلاف مالیاتی است. رأی هیئت حل اختلاف مالیاتی با اکثریت آراء قطعی و لازم‌الاجرا می‌باشد.
البته در خصوص این آراء شورای عالی مالیاتی و دیوان عدالت اداری حق رسیدگی شکلی (از لحاظ رعایت قوانین و مقررات) را دارند.
مؤدی یا اداره امور مالیاتی می‌توانند ظرف یک ماه از تاریخ صدور و ابلاغ رأی قطعی هیئت حل اختلافات مالیاتی، به استناد عدم رعایت قوانین و مقررات موضوعه یا نقص رسیدگی، با اعلام دلایل کافی به شورای عالی مالیاتی شکایت و نقض رأی و تجدید رسیدگی را درخواست کنند.
شورای عالی مالیاتی مرکب است از بیست و پنج نفر عضو که از بین اشخاص صاحب‌نظر، مطلع و مجرب در امور حقوقی، اقتصادی، مالی، حسابداری و حسابرسی که دارای حداقل مدرک تحصیلی کارشناسی یا معادل در رشته‌های مذکور می‌باشند و به پیشنهاد رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور و حکم وزیر امور اقتصادی و دارایی منصوب می‌شوند.
قانون‌گذار شرایطی را برای اعضای این هیئت پیش‌بینی نکرده است، لکن از روح قانون مالیات‌های مستقیم استنباط می‌شود که اعضای هیئت باید بصیر، مجرب و واقف به مقررات حاکم بر امور مالیاتی باشند.
پس از صدور رأی هیئت حل اختلافات مالیاتی، مؤدی مختار و صاحب اختیار است که به شورای عالی مالیاتی یا دیوان عدالت اداری رجوع نماید. همان‌طور که گفته شد، برای شکایت از آرا هیئت‌های حل اختلاف، مؤدیان مختار به مراجعه به شورای عالی مالیاتی یا دیوان عدالت اداری می‌باشند.
لازم به ذکر است که بین دو مرجع نام برده شده، تقدم و تأخر در رسیدگی وجود ندارد، ممکن است که مؤدی همزمان به هر دو مرجع رجوع کند، که در چنین شرایطی، رأی هیئت حل اختلاف مالیاتی در هر کدام از این دو مرجع مذکور نقض گردد، طبیعتاً به نفع مؤدی می‌باشد و برای رسیدگی مجدد به هیئت هم‌عرض ارسال خواهد شد.
نويسنده: فاطمه اويسي نيك
