حسابدار رسمی (Certified Public Accountant) یا به اختصار CPA
چنانچه مدت زیادی است که در رشته حسابداری فعال می‌باشید، حتما نام جامعه حسابداران را شنیده‌اید. جامعه حسابداران ایران، حرفه‌ای‌ترین حسابداران در سطح کشور می‌باشند که توانایی آنان به عنوان یک حسابدار خبره مورد تایید واقع شده و می‌توانند مسئولیت‌های بزرگی را بر عهده بگیرند.
حسابداران با گذراندن مدت مشخصی از کار و با داشتن مدرک دانشگاهی، می‌توانند در آزمون حسابدار رسمی شرکت کرده و پس از قبولی در این آزمون و كسب نمره لازمه، مدرکی برای آنان صادر می‌گردد که از طريق آن می‌توانند به يك حسابدار رسمی تبدیل شوند. مهر و امضای این مدرک، مورد تایید مهم‌ترین نهادها از جمله سازمان امور مالیاتی کشور مي‌باشد.
آزمون حسابدار رسمی یا CPA یک آزمون حرفه‌ای می‌باشد که به افراد واجد شرایط پس از موفقیت در آزمون، و سپس طی مراحل تشخیص صلاحیت حرفه‌ای، کد عضویت تعلق گرفته که پس از آن، آن‌ها می‌توانند گزارشات صادر شده در حیطه صلاحیت حرفه‌ای را امضا نمایند.در حقیقت، یک حسابدار رسمی، صلاحیت امضای گزارشات مالی و انجام خدمات اطمینان‌بخشی به گزارشات تهیه شده توسط واحد مورد رسیدگی را دارد.
همانطور که گفته شد، حسابداران، حسابرسان وسایر افراد با مدارک مرتبط دانشگاهی، پس از مدت زمانی که توسط جامعه حسابداران رسمی مشخص می‌گردد، مشغول به کار شدند، می‌توانند در آزمون حسابدار رسمی شرکت کنند. بعد از قبولی در آزمون و کسب نمره لازمه، برای متقاضیان کارت عضویت توسط جامعه حسابداران رسمی ایران صادر می‌شود که از آن پس آن‌ها می‌توانند در چارچوب قوانین، مقررات و اساسنامه جامعه حسابداران رسمی، حسابرسی و بازرسی قانونی انواع بنگاه‌های اقتصادی را انجام دهند.
مهر و امضای حسابداران رسمی روی گزارشات بررسی شده توسط آن‌ها به منظور اطمینان‌بخشی واعطای اعتبار به صورت‌های مالی تهیه شده توسط بسیاری از ارگان‌ها و سازمان‌ها الزامی است، از جمله: سازمان تامین اجتماعی، سازمان امور مالیاتی، سازمان بورس اوراق بهادار، بانک‌ها، دادگاه‌ها و دادسراها و...
سلسله مراتب موجود در موسسات حسابرسی و سوابق کاری لازم برای کسب هر یک از عناوین موجود در موسسات حسابرسی
تیم حسابرسی که مسئولیت حسابرسی صورت‌های مالی یک واحد تجاری را بر عهده می‌گیرند، بایستی شامل رده‌های مختلف از کارورز گرفته تا سرپرست، سرپرست ارشد و در نهايت مدیر باشد. هر سطح کاری به شخصی در تیم ياد شده محول خواهد شد که توانایی انجام آن را داشته باشد.
در کشور ما طبق آنچه توسط وزارت اقتصاد و دارایی اعلام شده است، سلسله‌مراتب شغل حسابداری از پایین به بالا به ترتیب به صورت زیر طبقه‌بندی شده است:
• کمک حسابرس
• حسابرس
• حسابرس ارشد
• سرپرست حسابرسی
• سرپرست ارشد حسابرسی
• مدیر حسابرسی اول
• مدیر حسابرسی دوم
به عنوان مثال، در اسفندماه امسال (سال 1402)، بیست و سومین نوبت آزمون احراز رتبه‌های حرفه‌ای (حسابرس ارشد، سرپرست حسابرسی و سرپرست ارشد حسابرسی)، در اجراي ماده (12) آیین‌نامه سقف مجاز ارائه خدمات تخصصی و حرفه‌اي توسط اعضاي جامعه حسابداران رسمی ایران و به منظور تعیین رتبه‌هاي حرفه‌اي کارکنان مؤسسات حسابرسی عضو جامعه، برگزار می‌گردد.
شرایط داوطلبان:
1) همکار حرفه‌ای تمام وقت شاغل نزد مؤسسه حسابرسی عضو جامعه طبق آخرین لیست حق بیمه ارسالی
2) دارای سابقه کار تمام وقت حسابرسی نزد مؤسسات حسابرسی عضو جامعه، بعد از اخذ مدارك تحصیلات عالی به شرح زیر:
2-1) منظور از رشته‌های مشابه، رشته‌هایی هستند که حداقل 24 واحد از دروس آن‌ها، حسابداری، حسابرسی و مدیریت مالی باشد.
2-2) سابقه کار در زمان دانشجویی در مقطع کارشناسی، معادل 50 درصد و حداکثر معادل 2 سال محاسبه می‌شود.
2-3) سـابقه کار حسـابداری پس از اخذ مدرك کارشـناسـی یا کارشـناسـی ارشـد و بالاتـر، حداکثر معادل 50 درصــد ســابقه مورد نیاز هر رتبه حرفه‌اي، مجموعاً حداکثر معادل 3 سال سابقه کار حسابرسی محاسبه می‌شود.
3) براي قبولی در رده‌هاي سرپرست و سرپرست ارشد حسابرسی می‌بایست گواهینامه قبولی در رده پایین تر اخذ گردیده باشد.
4) معرفی توسـط مؤسـسـه حسـابرسـی عضـو جامعه، صـرفاً براي یک رتبه بالاتر از رتبه فعلی، مشـروط به حداقل 2 سـال سـابقه کار تمام وقت حسـابرسـی در رتبه فعلی. (از ابتداي سـال 1402 دارا بودن 2 سـال سـابقه حسـابرسـی در رتبه فعلی الزامی اسـت بنابراین امکان شـرکت در آزمون قبل از دوره توقف 2 سال وجود نخواهد داشت.)
5) براي شـرکت در آزمون، شـاغل بودن در موسـسـه الزامی بوده و برای رده حسـابرس ارشـد دارا بودن 3 سال سابقه حسابرسی الزامی می‌باشد.
نصاب لازم براي قبولی یا مشروطی درآزمون
1) الف: قبولی: کسـب حداقل 60 درصـد امتیاز کل آزمون، مشـروط بر اینکه امتیاز مکتسـبه بابت هر یک از دروس مربوط، کمتر از 40 درصد امتیاز تعیین شده نباشد.
ب: مشروطی: کسب حداقل 60 درصد امتیاز براي هر درس جهت احراز شرایط مشروطی ضروری است.
2) چنانچه داوطلب در حداقل یک درس، از آزمون‌هاي مقرر در این قسـمت مطابق بند (1) فوق قبول شـده باشـد، می‌بایسـت فقط درس یا دروسـی را که نمره آن به حد نصـاب قبولی نرسـیده اسـت امتحان دهد و فرآیند قبولی خود را تکمیل نماید.
منابع آزمون
آزمون شامل مهارت‌های حسابداری، حسابرسی، قانون مالیات‌ها و قوانین تجاری، مالی، محاسباتی و سایر قوانین مرتبط است.
آزمون به صورت تشریحی و چند گزینه‌ای (تستی) می‌باشد. سوالات حسابداری و حسابرسی، با استانداردهای حسابداری و حسابرسی ایران ( مصوب سازمان حسابرسی) مغایرتی نخواهد داشت و در سطحی خواهد بود که مهارت‌های حرفه‌ای متقاصیان جهت امضای گزارشات حسابرس مستقل و بازرس قانونی احراز گردد.
دارندگان مدارک دکتری حسابداری یا مدارک حرفه‌ای بین‌المللی مورد تایید هیئت تشخیص صلاحیت حسابداران رسمی، از آزمون مهارت‌های حسابداری و حسابرسی معاف خواهند بود.
منابع درس حسابداری
مواد آزمون شامل موارد زیر می‌باشد:
• تهیه و ارائه صورت‌های مالی و افشا،
• گزارشگری صنایع خاص،
• حسابداري سرمایه‌گذاري‌ها و ترکیب‌های تجاری،
• سایر مباحث حسابداري مالی،
• حسابداري مدیریت و ارزیابی پروژه.
منابع درس حسابرسی
مواد آزمون شامل موارد زیر می‌باشد:
• آیین رفتار حرفه‌اي، استاندارد کنترل کیفیت، اصول و مسئولیت‌هاي کلی
• ارزیابی ریسک (خطر) و برخوردهاي با آن شامل فناوري اطلاعات و حاکمیت شرکتی
• مراحل بعدي حسابرسی و شواهد حسابرسی
• گزارشگري و نتیجه‌گیري حسابرسی
• بررسی اجمالی، سایر خدمات حسابرسی و خدمات مرتبط
منابع درس قوانین مالیاتی
مواد آزمون شامل موارد زیر می‌باشد:
• مالیات‌هاي مستقیم و آئین‌نامه‌هاي مربوط
• مالیات بر ارزش افزوده و آئین‌نامه‌هاي مربوط
• پایانه‌هاي فروشگاهی و آئین‌نامه‌هاي مربوط
منابع درس سایر قوانین
مواد آزمون شامل موارد زیر می‌باشد:
• قانون تجارت
• قانون محاسبات عمومی
• قانون برگزاری مناقصات
• قانون مبارزه با پولشویی و آئین‌نامه‌هاي مربوط
• قوانین بودجه سال 1402 و برنامه توسعه ششم
• قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت (1) و (2)
جهت اطلاع بیشتر از جزئیات آزمون‌های جامعه حسابداری رسمی و منابع آزمون، می‌توانید به وبسایت جامعه حسابداران رسمی iacpa.ir مراجعه فرمایید.
نویسنده : سمیه جهانی
